- OĞUZ HAN MÖ 234-174 Çin, Devlet İdaresi “Daha deniz, daha müren (ırmaklar) / Güneş bayrak, gök kurikan (çadır)”http://bitig.org/index.php?lang=e&mod=1 http://www.yenimesaj.com.tr/?haber,2015520
- TONYUKUK ilk 646-724 YunZhong Çin Yazıt (Türk hakanını), Türk halkını Ötüken toprağına ben kendim, Bilge Tunyukuk, (getirdim). hasan b.paksoy http://gokturkanitlari.appspot.com/Tonyukuk Muharrem SEVİL
- BİLGE KAĞAN 683-734 Çugay-Ḳuz Dağı Çin Yazıt (Ben), Tanrı gibi (ve) Tanrı’dan olmuş Türk Bilge Hakan hasan b.paksoy http://gokturkanitlari.appspot.com/Tonyukuk http://www.simurg.com.tr/tr-tr/urun/dilbilim/169368/en-eski-turkce-nin-izlerinde-orhun-ve-yenisey-yazitlari-uzerine-sozcukbilim-anlambilim-ve-bicembilim-incelemelerinin-aydinlattigi-gercekler.aspx
- KÜLTİGİN 684-731Çugay-Ḳuz Dağı Çin Yazıt “Kültigin koyun yılında 17. günde uçtu” http://gokturkanitlari.appspot.com/Tonyukuk
- KAŞGARLI MAHMUD ilk1008-1105TürkistanKaşgar, Doğu TürkistanÇinDil Kaşgarlı Mahmut “Türk Dilinin Taçsız Hükümdarı”bize yön verenler, alatlı
- VAPŞI BAKŞI 13.yy Türkistan Turfan (KaoChang) Çin Tahminen Onüçüncü yüzyıl sonlarında telîf ettiği eserin adı “Gönlün Aslını Öğreten Kitap”tır. Gönlün Aslını Öğreten Kitap Burkan inancını benimsememiş kimi Uygur düşünürlerinin (Kao-chang yahut Turfan Uygurları), özellikle Onuncu ile Onbirinci yüzyıllarda ortaya koymuş oldukları gerek tercüme gerekse telîf eserlerle[xii] vucut verdikleri bilgelik geleneği, tüm Türk düşünce hayatını özden etkilemiştir. Bahsi geçen dönemdeki bilgelerin en dikkate değer olanlarından biri, Vapşı Bakşıdır. Tahminen Onüçüncü yüzyıl sonlarında telîf ettiği eserin adı “Gönlün Aslını Öğreten Kitap”tır.[xiii] Metninde Vapşı Bakşı, bir canlıyı insan kılan en başta gelen etkenin, ‘bilinç’ olduğu kanâatını izhâr eder. Ona göre kendim ve dünyam hakkında beni haberli kılan, ‘bilincim’dir. Olup biten ne varsa, bilinçten neşet eder. Öyleyse varlık, bilinçle örtüşür. Bilinç bulunmuyorsa, varlıktan da bahsedilemez. Merâmını kısa, özlü, renkli ve bol teşbihli tarzda ifâde eden Vapşı Bakşı, varlık, bilgi ve ahlâk konularını bir ilkeye geri götürüp bağlıyor: Bilinç. Özellikle sözler, genelde de dil, bilincin ifâde aracıdır. Bundan dolayı dil, yalnızca bir aracı olup amaç değildir.
- KAZIM MİRŞAN1919-…….Türkistan (Doğu) Gulca ÇinTürkolog
Türk Düşünürleri: Çin
