By Bilge Tonyukuk Enstitüsü zaman: Şubat 14, 2016
Tefekkür Medeniyeti: Farabi – İbni Sina – Gazali Çizgisi – 250 Altın Yıl ( 870 – 1111 )- HORASAN AYDINLIĞI
İBNİ SİNA
GAZALİ
Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları
Bilim ve Felsefe Serisi
http://www.yek.gov.tr/Link/ShowLink?LINK_CODE=58&LAN_CODE=TR
Kitâbu’l-Burhân /Fârâbî
İslâm felsefe geleneğinde kurucu bir role sahip olan Fârâbî (ö. 339/950), felsefenin neredeyse bütün alanlarında özgün ve yaratıcı ürünler ortaya koymuş eşsiz filozoflardan biridir. Eserlerinin büyük bölümü mantığa dair olup İslâm dünyasında asıl mantık çalışmaları onunla başlamıştır. Kendisinden önceki mantık geleneğine son derece vakıf olan Fârâbî, “ İlk Muallim” ( Mu‘allim-i Evvel) Aristoteles’in mantık eserlerine pek çok şerh yazdığı gibi, çok sayıda özgün ve etkili müstakil eserler de kaleme almış ve “İkinci Muallim” (Muallim-i Sânî) unvanını kazanmıştır.
Fârâbî’nin Kitâbü’l- Burhân (İkinci Analitikler) adlı eseri, onun mantığının ve hatta denilebilir ki, tüm felsefesinin ve felsefî projesinin kalkış noktasını oluşturmaktadır. Zira o, felsefî inşa sürecinde doğru ve kesin bilgi veren ve felsefenin ideal yöntemini oluşturan burhânî kıyasa ( demonstration) aslî bir işlev yüklediği gibi, kurulmasını düşlediği erdemli toplum düzeninin de temeline burhânî düşünmeyi yerleştirmektedir.
Harfler Kitabı
| Eseri Adı | Kitâbu’l-Hurûf |
| Müellifi | Fârâbî |
| Çeviren | Ömer Türker |
| Özgün Dili | Arapça |
| Kategori | Bilim ve Felsefe Serisi |
| Yayın Türü | Çeviri, Metin |
| Yayın Yılı | 2015 |
| ISBN | 978-975-17-3790-8 |
| Ölçüler | 336 s., 23,5 x 16,5 |
|
İslâm felsefe geleneğinde kurucu bir role sahip olan Fârâbî (ö. 339/950), felsefenin neredeyse bütün alanlarında özgün ve yaratıcı ürünler ortaya koymuş eşsiz filozoflardan biridir. Eserlerinin büyük bölümü mantığa dair olup İslâm dünyasında asıl mantık çalışmaları onunla başlamıştır. Kendisinden önceki mantık geleneğine son derece vakıf olan Fârâbî; “İlk Muallim” (Mu‘allim-i Evvel) olarak vasfedilen Aristoteles’in mantık eserlerine pek çok şerh yazdığı gibi, çok sayıda özgün ve etkili müstakil eserler de kaleme almış ve “İkinci Muallim” (Muallim-i Sânî) unvanını kazanmıştır.
Harfler Kitabı’nda (Kitâbu’l-Hurûf) Fârâbî, başta mantık ve metafiziğe dair konular olmak üzere kendine özgü yaklaşımıyla yer yer, dil-mantık ilişkisi, toplum ve felsefe ilişkisi gibi birçok konuyu ele almaktadır. Eser mantıksal/ontolojik kategorilerin incelenmesiyle başlamakta sonrasında bu kategorilerin çeşitli dillerde nasıl dillendirildiği anlatılarak bu kategorilerin tüm yerel dillerin ötesinde evrensel olduğu vurgulanmaktadır. Bunun yanında eserde, adı geçen bu kategoriler tek tek ve derinlemesine incelenmekte, “cevher”, “araz”, “şey” ve “varlık” gibi metafizik ve mantığa dair kavramlar anlatılmaktadır. Esas önemli olan ise Fârâbî bu eserinde Metafizikten Mantığa, Mantıktan toplumbilim ve siyasete kadar birçok görüşü kendine özgü yaklaşımıyla ele almaktadır. Harfler Kitabı Doç. Dr. Ömer Türker tarafından tercüme edilmiştir.
|
|
Dânişnâme-i Alâî/Alâi Hikmet Kitabı/İbn Sînâ
Dânişnâme-i Alâî, İbn Sînâ’nın Farsça kaleme aldığı felsefe ve mantık kitabıdır. Öğretim amaçlı bir ders kitabı olarak hazırlanan Dânişnâme’de, İbn Sînâ’nın diğer felsefe kitaplarının aksine, konular incelenirken kavramayı kolaylaştırmak için alt konu başlıkları verilmiş ve şekiller çizilmiştir. Beş bölümden oluşan eserde sırasıyla, mantık, metafizik, fizik, geometri, astronomi, aritmetik ve müzik konuları ele alınmıştır. Fakat Dânişnâme’nin tam nüshalarında yedi ilimden sadece üç bölüm, yani Mantık, Metafizik ve Fizik, İbn Sînâ tarafından kaleme alınmış; geri kalan bölümler onun ölümünden sonra öğrencisi Abdülvâhid Cûrcânî tarafından hazırlanmıştır.
Eserin Murat Demirkol tarafından çevirisi, Nuruosmaniye Yazma Eser Kütüphanesi 2682 numarada kayıtlı nüshayla paralel olarak neşredilmiştir. 1657 yılında Ayn Ali tarafından istinsah edilmiş bu nüsha yaldızlı varakları ve kırmızı mavi cetvelleriyle ayrıca sanatsal bir değere de sahiptir.
El-İşârât ve’t-Tenbîhât/İşaretler ve Tembihler/İbn Sînâ
El-İşârât ve’t-Tenbîhât, tarihin en önemli ve etkili filozoflardan biri olan İbn Sînâ’nın, kronolojik olarak son yazdığı eserlerden biridir. Üzerine yapılan şerh ve haşiyeler düşünüldüğünde, müellifin İslam Dünyası üzerinde en etkili eseri olduğu rahatlıkla söylenebilir. Son derece veciz bir üslûpla yazılan, girişinde felsefenin ilke ve önermelerinin ele alınacağı belirtilen eser mantık ilmiyle başlayıp fizikle devam etmekte ve metafizik bölümüyle sona ermektedir.
El-İşârât ve’t-Tenbîhât’ın mantık bölümü on “nehic”den meydana gelirken fizik, metafizik ve ahlâk bölümleri on “namat”tan oluşmaktadır. Fatih Sultan Mehmed Kitaplığı projesi kapsamında yayınlanan bu eserin baskısında Fatih’in mütalaa ettiği nüsha tıpkıbasım ve tercümesiyle birlikte neşredilmiştir.
Metafizik I-II/Kitâbu’ş-Şifâ/İbn Sînâ
Metafizik, bütün ilimlerin ilkelerini temellendirmesi ve Gerçek Varlık hakkında bilgi vermesi bakımından felsefî ilimlerin zirvesinde bulunur. Platon ve Aristo’dan İslam dünyasına aktarılan ve Kîndî, Fârâbî, İbn Sînâ, Gazzâlî, İbn Rüşd gibi filozoflar tarafından geliştirilerek Batıya aktarılan felsefi ilimler, teorik düşüncenin hem kaynağı hem de meyvesi olması bakımından Metafizik etrafında şekillenir. Bu bakımdan Metafizik değişime konu olmayan gerçek varlıklar hakkında bilgi veren ilim olarak kabul edilmiştir.
İbn Sînâ, yüzyıllar boyunca doğu ve batıda kendisinden önceki bütün filozofları gölgeleyecek kadar etkili olan Şifâ külliyatında felsefî ilimleri derlemiş ve tenkit süzgecinden geçirmiştir. Kuşkusuz bu külliyatın en önemli eseri varlık olmak bakımından varlığı inceleyen Metafiziktir. Günümüze kadar üst düzey Metafizik araştırmalarının en önemli kaynaklarından biri olan bu eser, Fatih Sultan Mehmed’in mütalaası için istinsah edilmiş metinle birlikte neşredilmiştir.
En – Necat
Çeviren : Kübra Şenel
|
Felsefe-bilim alanındaki eşsiz konumunu ifade etmek amacıyla Ortaçağ âlim ve düşünürleri tarafından kendisine eş-Şeyhü’r-reîs unvanı verilen İbn Sînâ, aynı dönemde batıda Avicenna olarak tanınıyordu. Doğu’da V. XI. ve VI. XII. yüzyıllardan sonra İbn Sînâ’nın eserleri oldukça geniş bir coğrafyaya yayılmış, bugüne kadar belirli ölçüde İslâm dünyasında devam eden felsefî eğitimin temelini oluşturmuştur. Eserlerinin mevcut nüshaları da bu duruma işaret etmektedir.
Bu kitap ise felsefenin temel konularında okuyucuya bilgi vermek ve bu alana yönelen kimseleri yetiştirmek amacıyla felsefe-bilim tarihinin öncü şahsiyetlerinden biri olan İbn Sînâ tarafından yazılmış olan en-Necât’ın tercümesidir. Mantık, doğa bilimleri ve metafizik bölümlerini içeren en-Necât, eş-Şeyhü’r-reîs’in 1026-1027 yılında, yirmi iki kitaptan oluşan ansiklopedik eseri eş-Şifâ’dan sonra kaleme aldığı, büyük ölçüde eş-Şifâ’nın özeti niteliğine hâiz bir eserdir.
Üzerine pek çok şerh yazılmış olan en-Necât’ın çeşitli bölümleri İbranice, Süryanice, Farsça, Latince, Fransızca, İngilizce, Almanca ve İspanyolca’ya çevrilmiştir.
|
Mi‘yâru’l-ilm /lmin Ölçütü:/Ebû Hâmid el-Gazzâlî
Gazzalî, yaşadığı dönemde kelam ve fıkıh gibi İslamî ilimler alanında yaşanan zihin tutulmasının sebeplerinin bu ilimlerde yapılan bazı yöntem hatalarından kaynaklandığını tespit etmiştir. Bu tespit onu bilimler için güvenilir bir yöntem arayışına itmiş ve nihayetinde Aristotelesçi mantığın ilmî faaliyetlerin her alanında özellikle de kelam ve fıkıh gibi İslamî bilimler alanında kullanılması gerektiğini öne sürmüştür. Böylece ilk defa Aristo mantığının İslamî ilimlere uygulama yolu açılarak mantığın başarılı bir şekilde dinî düşünceye tatbiki sağlanmıştır.
Mi‘yâru’l-ilm, Gazzalî’nin kendi ifadesiyle, kelam ve fıkhın da içinde bulunduğu nazarî ilimlerin tamamında geçerli bir mantığın ortaya konulması ve meşhur eseri Tehâfütü’l-felâsife’nin bazı terimlerinin izahı ve bu kitabın daha iyi anlaşılması için yazılmıştır. Gazzâlî’nin bu eserinin İslamî ilimler alanında asırlar süren belirleyici etkisine rağmen, modern dönemde hak ettiği akademik ilgiyi gördüğünü söyleyemeyiz. Zira tespit edebildiğimiz kadarıyla şimdiye kadar Mi‘yâru’l-ilm’in ne bilimsel bir neşri yapılmış ne de herhangi bir dile tercüme edilmiştir.
Prof. Dr. Ali Durusoy ve Doç Dr. Hasan Hacak’ın titiz çevirileriyle yayınladığımız Mi‘yâru’l-ilm ülkemizdeki İslam felsefesi çalışmalarında önemli bir boşluğu dolduracağı muhakkaktır.
Tehâfütü’l-Felâsife /Ebû Hâmid el-Gazzâlî
Kendisinden önceki kelâmcıların akıl-nakil ve din-felsefe ilişkilerini tartışırken kullandıkları yöntemin yetersizliği ve verimsizliğinden yakınan İmâm Gazzâlî, onların felsefî meselelere tam nüfuz etmeden felsefeyi eleştirmeye kalkıştıkları için başarılı olamadıklarına şahit olmuş ve hayatının en verimli döneminde (1085-1095) felsefeye ilgi duymuştur.
İmâm Gazzâlî’nin din ve metafizikle ilgili bazı meselelerde hakikati temsil yetkisinin felsefeye değil dine ait olduğunu ortaya koymak amacıyla kaleme aldığını ifade ettiği Tehâfütü’l-Felâsife, din-felsefe ilişkisi konusunda yeni bir çığır açmış ve dünya felsefe klasikleri içindeki yerini almıştır. İslâm düşünce tarihinde ise “tehâfüt tartışmaları” adı altında yeni bir tartışma alanının açılmasına katkı sağlamıştır.
FARABİ’NİN ESERLERİ
Felsefeye giriş niteliğindeki eserleri
- Felsefe öğrenmeden önce takdim esilmesi lâzım gelen şeyler kitabı (Kitâb-ü mâ yenbağî en mukaddeme kable taallüm-il felsefe)
- İlimlerin sayımı kitabı (Kitâb-u İhsâ-il-ulûm)
- İlimlerin mertebeleri (Merâtib-ül-ulûm)
Mantık ve dil felsefesi üzerine olan eserleri
- Harfler kitabı (Kitâbul-Hurûf) (İngilizce: Books of Letters: Commentary on Aristotle’s “Metaphysics”)
- Mantıkta Kullanılan Lafızlar (Kitâbu’l-Elfâz)
- Mantığa başlangıç (Al-Tavti’a fı’1-Mantık)
- Mantık Sanatına Başlamak İsteyen Bir Kimsenin Bilgi Edinmek Zorunda Bulunduğu Bütün Hususlara Dair Olan Bölümler (el-Fusûlu’l-Hamse)
- Mantık kitapları dergisi (Cevâmi’-ü kütüb-il-mantık)
- Mantığa giriş kirabı (Kitab-üş müdhal fi’l-mantık)
- Mantık sanatında gerekli olan fasıllar (Fusûl-u yuhtâc ileyhâ f’i sınâat-il-mantık)
- Küçük kıyas kitabı (Kitâb-ü kıyâs sagîr)
- Kitâbu Makûlât
- Kitâbu’l-Kıyas
- Kitâbu’l-Burhan
- Kitâbu’l-Cedel
- Kitâbu’l-İbâre
- Şerhu Kitâbi’l-İbâre
- Kitâbu İsâguci
- Kitâbu’l-Emkineti’l-Muğâlata
- Peri Hermeneias Muhtasarı
- Eflâtun ve Aristoteles’in Görüşlerinin Uzlaştırılması (el-Cem Beyne’r Re’yeyn el-Hakimeyn Eflâtun el-İlâhi ve Aristûtâlîs)
- Safsata hakkında kitap (Kitâb-ün fî’s-safsata)
- Hitabet hakkında kitap (Kitâb-ün fi’l-hitâbe)
- El-Elfazu’l-Müsta’mele fi’l-Mantık
Uygulamalı bilimlere ilişkin eserleri
- Öklid‘in “Kitâb-ül-usul” adlı eserinin 1. ve 5. kısımlarına ilişkin açıklamalar
- Yıldızlar üzerine doğru olan ve olmayan şeyler hakkında nükteler kitabı (Kitâb-ün-nüket fî-mâ yesihhü velâ yesihhü min ahkâm-in-nücüm)
- Büyük musiki kitabı (Kitâb-ül-mûsîkî’l-kebîr)
- Musikiye giriş kitabı (Kitâb-ül-mğdhal fî’l-mûsîkî)
İlahiyata ilişkin eserleri
- Akıl hakkında kitap (Kitâb-ün fi’l-akl)
- Önemli sorular kitabı (Kitâb-ü uyûn-il-mesâil)
- Bir ve birlik kitabı (Kitâb-ül-vâhid ve’l-vahde)
- Filozof Aristoteles’in amaçları (Kitâb-ül agrâz-il-Hâkîm Aristôtâlis)
- Platon felsefesi (Kitâb-u felsefet-i Eflatûn)
- Aristo Felsefesi (Felsefet Aristutalis)
- Felsefe soruları ve onların cevapları (El-mesâil-ül-felsefîye ve’l-ecvibet-ü’anha)
Siyaset ve ahlak felsefesine ilişkin eserleri
- Mutluluğu kazanma kitabı (Kitâb-ü tahsil-il saâde)
- Mutluluk yolunu gösterme kitabı (Kitâb-üt-tenbîh alâ sebil-il-saâde)
- Faziletli şehir halkı fikirlerinin esasları (Kitâb-ün fî mebâdî ârâ-i ehl-il Medînet-il-fâzıla)
- Şehir siyaseti kitabı (Kitâb-ül-siyâset-il-medeniye), Varlıkların başlangıcı (Mebâdi ‘l-mevcûdât)
- Platon’un sözleri kitabı (Kitâb-ül-elfâz-il-Eflâtuniye)
Farabi’ye atfedilen diğer eserler
- İki filozofun fikirlerini birleştirme kitabı (Kitâb-ül-cem’i beyn re’yey-il-hâkimeyn)
- Hikmetlerin yüzük taşları kitabı (Kitâb-ü füsûs-il-hikem)
- İkinci öğretmen (Et-Ta’lîm-üs-sâni)
İBNİ SİNA’NIN Eserleri
- El-Kanun fi’t-Tıb, (ö.s), 1593, “Tıpta Kanun”(Tıp ile ilgili zamanının bilgilerini ihtiva eder. Orta çağda dört yüz yıl Batı’da ders kitabı olarak okutulmuştur. Latinceye on çevirisi yapılmıştır.)
- Kitabü’l-Necat, (ö.s), 1593, (“Kurtuluş Kitabı”Metafizik konularda yazılmış özet bir eserdir. )
- Risale fi-İlmi’l-Ahlak, (ö.s), 1880, (“Ahlak Konusunda Kitapçık”)
- İşarat ve’l-Tembihat, (ö.s), 1892, (“Mantık, Fizik ve Metafizik bölümlerini içerir. 20 bölümden oluşur.)
- Kitabü’ş-Şifa, (ö.s), 1927, (“Mantık, Matematik, Fizik ve Metafizik konularında yazılmış on bir cilt hacimli bir eserdir. Birçok kere Latinceye çevrilmiş ve ders kitabı olarak okutulmuştur.”). Mantık bölümü, Giriş, Kategoriler, Yorum Üzerine, Birinci Analitikler, İkinci Analitikler, Topikler, Sofistik Deliller, Retorik ve Poetika kitaplarından oluşur. Tabiat Bilimleri bölümü, Fizik, Gökyüzü ve Âlem, Oluş ve Bozuluş, Etkiler ve Edilgiler, Mineroloji ve Meteoroloji, Psikolıji, Botanik ve Biyoloji kitaplarından oluşur. Matematik Bilimleri bölümü, Geometri, Aritmetik, Musiki ve Astronomi kitaplarından oluşur. Yirmi ikinci ve son kitap ise Metafizik‘tir.
GAZZALİ’nin Eserleri
- İhya-u Ulumi’d-din- Gazzâlî’nin en çok bilinen ve en büyük eseridir. Bu kitapta fıkıh ve tasavvuf konuları ele alınmıştır. Dört kısımdan oluşur. Kitap yazılışından bu yana İslam dünyasında çok okunan kitaplar arasındadır. Kitaba dair çeşitli şerhlerde yazılmıştır.
- El münkız mine’d Dalal – Bu kitabında, hakikate nasıl eriştiğini anlatmakta ve bazı fırkaları inceleyerek tenkit etmektedir.
- Makaasidü’l Felasife – Felsefeyi tenkit etmeden önceki incelemesidir.
- El Mustafa – Usul-i fıkıha ait konular içerir, 4 bölümden oluşmaktadır.
- Tehafütü’l Felasife – Aristo felsefesine tenkit amacıyla yazılmıştır.
- El İktisad fi’l İtikad – Kitap, itikad konuları içerir.
- Kimya-i Saadet – iman ve ahlaka ait konuları içerir. İhyau Ulumi’d Din kitabının kısa bir Farsça‘ya çevrisi niteliğini taşır.
- El Kıstasü’l Müstakim ve Fedâih-ul-Bâtınîyye – Bâtınîler‘e reddiye ve tenkit olarak yazılmıştır.
- Bidayetü’l Hidaye – Din ve ahlak bilgilerini öğreten bir kitaptır. Birinci kısmında zahiri ibadet ve ahlaktan ikinci kısmında kalbin itaat ve isyanı konusunu ele alır. Daha sonra göz, kulak, dil, cinsiyet uzuvları, eller ve ayakların güzel kullanılmasından söz eder. Son bölümünde kalbin iki yüzlülük ve ve kibir gibi kötülüklerden temizlenmesi konularını anlatır.
- Miyarül İlim
- Mihekkun Nazar
- Mişkatü’l Envar
- Tefsir u Yakuti’t Te’vil
- Cevahir’ül Kur’an
- El Basıt
- El Vasit
- Maksaadü’l–Esna fi Şerhi’l-Esmaü’l Hüsna
- Makaasıd Maznun’ü Bih la Gayri Ehlih
- El Veciz
- Mizanü’l Amel
- Faysal ül-tefrika beyne’l –İslam ve’z-zendeka
- İlcam ül-avam an İlm-i Kelam
- El Mustazhiri
- Er-Redd ül-cemil Ala Sarih
- Kitab ül-erbain
- Minhac ül-abidin
- Eyyühe’l Veled
- Mükâşefetü’l-Kulûb
- Nasihatü’l Müluk
- Ed-Dürc
- Mafsalü’l Hilaf
- Hüccetü’l Hak
Farabi Araştırmaları
İbni Sina Araştırmaları
Gazzali Araştırmaları
DOKTORA TEZLERİ
Farabi hk. 16 doktora tezi
İbni Sina hk. 3 doktora tezi
Gazali hk. 14 doktora tezi
FARABİ
Tez No Yazar Yıl Tez Adı (Orijinal/Çeviri) Tez Türü Konu
- 356439 ALİ TEKİN 2014 Aristoteles ve Fârâbî’de Burhân teorisi Theory of Demonstration in Aristotle and al-Farabi Doktora Felsefe = Philosophy
- 336188 HÜMEYRA ÖZTURAN 2013 Aristoteles ve Fârâbî’de ahlâkın kaynağı problemi The problem of the origin of ethics according to Aristotle and al-Farabi Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 291543 FATMA DORE 2011 Fârâbî’nin dil ve anlam kuramı Al-Farabi’s theory of language and meaning Doktora Felsefe = Philosophy
- 254202 SUAT ÇELİKKOL 2010 Farabi’de ahlak ve ahlak eğitimi Moral of al-Farabi and moral training Doktora Felsefe = Philosophy
- 235485 HASAN OCAK 2009 İslam felsefesinde insanın özgürlüğü problemi (Farabi ve Kadı Abdulcebbar’a göre) The problem of human freedom in islamic philosophy (According to Farabi and Kadı Abdulcebbar) Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 240754 MUSTAFA YILDIZ 2009 Farabi’nin toplum ve devlet görüşü Farabi?s opinion on society and state Doktora Felsefe = Philosophy
- 241224 AYŞE TAŞKENT 2009 Fârâbî, İbn Sînâ ve İbn Rüşd’de estetik Aesthetics in al-Farabi, Ibn Sina and Ibn Rushd Doktora Felsefe = Philosophy
- 145276 ADNAN KÜÇÜKALİ 2005 İbn Meymun’un varlık ve düşünce öğretisi (Fârâbi ve İbn Sina ile karşılaştırmalı olarak) Mosses Maimonides’ teaching about being and thought (as comprasion with Al-Farabi and Ibn Sina) Doktora Felsefe = Philosophy
- 186369 MEHMET KASIM ÖZGEN 2005 Farabi’ nin mutluluk anlayışı The understanding of happiness of Al-Farabi Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 127823 EYÜP ŞAHİN 2003 Farabi’nin zihin felsefesi Farabi’s philosophy of mind Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 123253 NEJDET DURAK 2003 Aristoteles ve Farabi’de etik mukayeseli bir çalışma Ethics concepts in Aristotle and Farabi a comparative study Doktora Felsefe = Philosophy
- 130167 MEHMET AYDIN 2003 Farabi-İbn Sina sistemi ışığında İbn Meymun’un din felsefesi Maimonides philosophy of religion in the light of the system of al-Farabi-İbn Sina Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 74658 ÖMER MAHİR ALPER 1998 Kindi, Farabi ve İbn Sina’da akıl-vahiy/felsefe-din iklişkisi Relationship between reason and revalation philosophy and religion in Kindi, Farabi and Ibn Sina Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 61457 ZÜBEYİR KARS 1997 Farabi ve din Farabi and religion Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 339962 İBRAHİM HAKKI AYDIN 1993 Farabi’de metafizik düşünce Doktora Din = Religion
- 346980 M. NACİ BOLAY 1981 İbni Sina mantığında önermeler (Aristo ve Farabi, İbni Hazm ve Gazali ile karşılaştırmalı) Doktora Felsefe = Philosophy
İBNİ SİNA
Tez No Yazar Yıl Tez Adı (Orijinal/Çeviri) Tez Türü Konu
- 258516 ZÜBEYİR OVACIK 2010 İbni Sina ve Gazzali’de vahiy anlayışı The concept of revelation at avicenna and Ghazzali Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 27575 KENAN SÜVEREN 1991 İbni Sina (980 – 1037)’nin Akrabadin eseri ile Şerefeddin Sabuncuoğlu (1385 – 1468)’nun Akrabadin eserinin tıp ve bilim tarihi açısından karşılaştırılması Doktora Deontoloji ve Tıp Tarihi = Medical History and Ethics
- 346980 M. NACİ BOLAY 1981 İbni Sina mantığında önermeler (Aristo ve Farabi, İbni Hazm ve Gazali ile karşılaştırmalı) Doktora Felsefe = Philosophy
GAZALİ
Tez No Yazar Yıl Tez Adı (Orijinal/Çeviri) Tez Türü Konu
- 241227 AHMET ERHAN ŞEKERCİ 2009 Gazzâlî ve David Hume’da nedensellik The concept of causality in Gazali and David Hume Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 127799 İBRAHİM ÇAPAK 2003 Ebu Hamid el-Gazali’nin mantık anlayışı Ebu Hamid al-Gazali’s wievs on logic Doktora Felsefe = Philosophy
- 122313 AHMET ERKOL 2002 Kelam ilmine yöneltilen eleştiriler: Selef alimleri ve Gazali örneği The Cristicisms directed to Islamic teology: Selef learned men and the Gazali sample Doktora Din = Religion
- 302233 TUNCAY AKGÜN 2011 Gazali ve İbn Rüşd’e göre yaratma Creation in Algazel and Averroes Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 274143 RABİYE ÇETİN 2010 Gazali’de ilahi ilim ilahi irade ilişkisi The relationship between divine knowledge and divine will in Ghazali Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 230824 CEMİL ORUÇ 2009 İmam-ı Gazali’nin eğitim anlayışı Education perceptiveness of Imam al-Ghazâli Doktora Din = Religion ; Eğitim ve Öğretim = Education and Training
- 228235 ÖMER BOZKURT 2009 Gazali ve İbn Rüşd’de imkân, imkânsızlık ve zorunluluk Possibility, impossibility and necessity in Ghazali and Ibn Rushd Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 218626 YAŞAR TÜRKBEN 2008 Richard Swinburne ve Gazali’de mucize problemi The problem of miracle in Richard Swinburne and Ghazali Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 189495 BÜLENT ÇELİKEL 2006 Gazali’nin eğitim görüşü Al-Ghazali’s views on education Doktora Din = Religion ; Eğitim ve Öğretim = Education and Training ; Felsefe = Philosophy
- 145338 SABRİ YILMAZ 2004 Kadı Abdulcebbar ve Gazali’de te’vil problemi The issue of ta’wil in (the works of) Qadi Abd al-Jabbar and Al-Ghazali Doktora Din = Religion
- 117541 ALİ TAŞKIN 2002 Gazali ve David Hume’un şüphecilik anlayışlarının karşılaştırılması A Comparision between Ghazali’s and David Hume’s skepticism Doktora Felsefe = Philosophy
- 63375 RUHATTİN YAZOĞLU 1997 Gazali düşüncesinde ruh ve ölüm Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 367331 FAHRETTİN KORKMAZ 1991 Gazali’de devlet felsefesi Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
- 346980 M. NACİ BOLAY 1981 İbni Sina mantığında önermeler (Aristo ve Farabi, İbni Hazm ve Gazali ile karşılaştırmalı) Doktora Felsefe = Philosophy
2016 © ULUSAL TEZ MERKEZİ
Tefekkür Medeniyeti: Endülüs-Mağrip Düşünürleri
İbni Haldun
http://www.izle7.com/ulketv/izle-13107-gozcu-28-subat-2016.html
https://www.youtube.com/watch?v=qalJYujGk9M
TÜRKÇE’DE IBN HALDUN ÜZERİNE YAPILAN ÇALIŞMALAR
http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuilah/article/viewFile/1023015830/1023015002
Ibni Haldun ve Felsefesi Cilt: 1 Yazarı: Fındıkoğlu Ziyaeddin Fahri Yayınevi: İş, Türkiye Harsi ve İçtimai Araşt. Mer Yayın Yeri: İstanbul Yayın Yılı: 1939
Ziyaeddin Fahri Fındıkoglu-HİImi Ziya Ülken, İbni Haldun, Kanaat Kitabevi, İstanbul 1940. 31 Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, “İbn Haldun’un Hukuka Ait Fikirleri ve Tesiri” /. Ü. Hukuk Fakültesi Mecmuası, c. V, İstanbul 1939, s. 153;
Fındıkoğlu, “İbni Haldun ve Türk Sosyolojisi”, İş ve Düşünce, sy. 234 (1961), s. 32-34.
İbn Haldûn’un Osmanlı Düşüncesine Etkisi Ejder Okumuş
http://www.isam.org.tr/documents/_dosyalar/_pdfler/islam_arastirmalari_dergisi/sayi15/141_185.pdf
İbni Batuta
İbn Bacce (1095-1138)
İbni Tüfeyl (1105-1185)
İbni Rüşt (1126-1194)
İbnül Arabi (1165-1240)
İbni Batuta (1304-1368)
İbni Haldun (1332-1406)
DOKTORA TEZLERİ
İBN BACCE
- 21027 YAŞAR AYDINLI 1992 İbn Bacce’nin insan görüşü Doktora Felsefe = Philosophy
2016 © ULUSAL TEZ MERKEZİ
İBN TUFEYL
- 235261 MEHMET HARMANCI 2007 İslam felsefesinde metaforik üslûp (İbn Tufeyl (Ö.581/1185)’in ‘Hay İbn Yakzan’ eseri örneği) Metaphorical style in islamic philosophy (İbn Tufeyl’s (581/1185) ‘Hay İbn Yakzan’ as a case study) Doktora Din = Religion ; Felsefe = Philosophy
2016 © ULUSAL TEZ MERKEZİ
ARABİ
- 7008 KAZIM YILDIRIM 1989 Muhyiddin İbn’ül-Arabi ve sistemi (Gazzali-Sühreverdi-Konevi-Mevlana ile mukayeseler) Muhyiddin İbn’ül-Arabi and his system Doktora Felsefe = Philosophy
- 159688 MUSTAFA ÇAKMAKOĞLU 2005 Muhyiddin İbnü’l-Arabi’ye göre dil-hakikat ilişkisi, marifetin ifadesi sorunu The relation between language and ‘haqiqah’ (truth) according to Muhyiddin İbn Arabi, teh problem of expressing ‘marifah’ (gnosis) Doktora Din = Religion
- 62543 ALİ VASFİ KURT 1997 Mağrib ve Endülüs’de hadis ilminin gelişim safhaları ve Muhyiddin İbnu’l-Arabi’nin hadis kültürü The Development stages of hadith in Magrib and Andalou and hadith culture of Muhyiddin İbn Arabi Doktora Din = Religion
2016 © ULUSAL TEZ MERKEZİ
- 333528 AYTEKİN DEMİRCİOĞLU 2013 İbn Haldun’un insan düşüncesi ve medeniyet algısı Ibn Khaldun’s thought of human being and the concept of civilization Doktora Felsefe = Philosophy
- 345103 CEMİLE BARIŞAN 2013 İbn Haldunun İslam düşüncesindeki arka planı ve Mukaddimenin ilimler tasnifindeki yeri The background of Ibn Khaldun in Islamic thought and the place of Muqaddimah in the classification of sciences Doktora Felsefe = Philosophy
- 262569 HÜSEYİN FIRAT ŞENOL 2009 İbn Haldun’da tarih ve umran sorunu The problem of history and umran in Ibn Khaldun Doktora Felsefe = Philosophy
- 190091 HACER EV 2007 İbn Haldun’un eğitim görüşü Ibn Haldun’s viwes related to the process of education Doktora Eğitim ve Öğretim = Education and Training ; Felsefe = Philosophy
- 102160 TANER DEMİRKOL 2000 İbn Haldun’da bilim ve devlet anlayışı Ibn Khaldun science and state Doktora Tarih = History
- 74673 YAVUZ YILDIRIM 1998 İbn Haldun’un bedavet teorisi Doktora Din = Religion
-
İbn Haldun’un Metodu ve Siyaset Teorisi (Doktora Tezi) Ümit Hassan AÜSBF Ankara 1977 1058 Siyaset Bilimi http://dergipark.ulakbim.gov.tr/ausbf/article/view/5000054193/5000051508
700-1900: 4×100’erli Yıllar
700-1900 yılları arası referanslar sapasağlam:
- Taşlar’a
- Yazmalara
- Yazılmış.
Okuyalım. Yorumlayalım. Yayalım. Yapalım.
4×100’er yıllık Çıkış Tohumları
- 700: EbuHanife-Tonyukuk
- 1100: NizamülMülk-Gazali
- 1500: Yavuz Selim
- 1900: AbdülHamit
10+2 Büyük Mücahit Mütefekkir
- Ebu Hanife
- Maturidi
- Gazali
- Yesevi
- Mevlana
- HB Veli
- Yunus
- Akşemseddin
- Katip Çelebi
- Ahmet Cevdet
- Mehmet Akif
- Cemil Meriç
1+ 5 Büyük Devletlü Mütefekkir:
- Oğuz Kağan
- Tonyukuk
- NizamülMülk
- MelikŞah
- YavuzSelim
- Abdülhamid
By Bilge Tonyukuk Enstitüsü zaman: Şubat 21, 2016
Ayasofya = Kutadgu Bilig: KUTSAL BİLGİ
Ayasofya (İstanbul) ve Kutadgu Bilig (Horasan)’ın anlamları aynıdır;
KUTSAL BİLGİ.
“İşte bu benim Ayasofya Vakfiyem, kim bu vakfiyemi değiştirirse, bir maddesini tebdil ederse onu iptal veya tedile koşarsa, fasit veya fasık bir teville veya herhangi bir dalavereyle Ayasofya Camisi’nin vakıf hükmünü yürürlükten kaldırmaya kastederlerse, aslını değiştirir, füruuna itiraz eder ve bunları yapanlara yol gösterirlerse ve hatta yardım ederlerse ve kanunsuz olarak onda tasarruf yapmaya kalkarlar, camilikten çıkarırlar ve sahte evrak düzenleyerek, mütevellilik hakkı gibi şeyler ister ya da onu kendi batıl defterlerine kaydederler veya yalandan kendi hesaplarına geçirirlerse ifade ediyorum ki huzurunuzda, en büyük haram işlemiş ve günahları kazanmış olurlar. Bu vakfiyeyi kim değiştirirse, Allah’ın, Peygamber’in, meleklerin, bütün yöneticilerin ve dahi bütün Müslümanların ebediyen laneti onun ve onların üzerine olsun, azapları hafiflemesin onların, haşr gününde yüzlerine bakılmasın. Kim bunları işittikten sonra hala bu değiştirme işine devam ederse, günahı onu değiştirene ait olacaktır. Allah’ın azabı onlaradır. Allah işitendir, bilendir. ” (Fatih Sultan Mehmed, Ayasofya Vakfiyesinden)
Ayasofya Nasıl Müze Oldu?
Tefekkür ve HİKMET Medeniyeti: Y5 / Yusuf Has Hacip – Yesevi – Yunus – Yavuz SS – Yahya KB Çizgisi – 1000 Altın Yıl ( 1017 – 2016 )
Y5
- Yusuf Has Hacip
- Yesevi, Ahmed
- Yunus Emre
- Yavuz Sultan Selim
- Yahya Kemal Beyatlı
Yusuf Has Hacip 1000 Yaşında
http://www.oncevatan.com.tr/guncel/yusuf-has-hacip-1000-yasinda-h88339.html
Yusuf Has Hacip / (M.S. 1017-1019? – 1077) (Doğum yeri: Balasagun)
İlk Anayasamız’ın Müellif Mütefekkiridir.
Misyon: Kutadgu Bilig (Bilginin Kutsallığı)
Vizyon: Türk Devlet Felsefesi
Aklın süsü dil, dilin süsü sözdür;
Kişinin süsü yüz, yüzün süsü gözdür.
İnsan sözünü diliyle söyler;
sözü iyi olursa yüzü parlar
Video: 2016 Yusuf Has Hacip Yılı
Kutadgu Bilig:
http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10716,yusufhashacibkutadgubiligmustafakacalinpdf.pdf
Unesco 2016 Ahmet Yesevi Yılı
Ahmet Yesevi / (M.S. 1093-1166) (Doğum yeri: Sayram, bugünkü Kazakistan’da)
http://www.milliyet.com.tr/unesco-2016-yilini-hoca-ahmet-yesevi-ankara-yerelhaber-1228751/
Divan-ı Hikmet: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10828,ahmedyesevivedivanihikmetpdf.pdf?0
http://www.divanihikmet.net/hikmet1.html
http://ebitik.azerblog.com/anbar/3169.pdf
Video: Asya’nın Kandilleri Hoca Ahmet Yesevi
Video: 2016 Ahmet Yesevi Yılı
Yunus Emre
(1240-1320)
Divanı: http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10663,metinpdf.pdf?0
Video: Yunus Emre Şiirleri
Yavuz Sultan Selim
Doğum: 10 Ekim 1470, Amasya
Ölüm: 22 Eylül 1520, Çorlu
Divanı: m.friendfeed-media.com/b1695a6fd1f1750b707f6401179ebb4fb742bc74
Yahya Kemal Beyatlı (2 Aralık 1884, Üsküp – 1 Kasım 1958, İstanbul)
Kitapları
- Kendi Gök Kubbemiz (1961)
- Eski Şiirin Rüzgârıyla (1962)
- Rubailer ve Hayyam’ın Rubailerini Türkçe Söyleyiş (1963)
- Edebiyata Dair
- Aziz İstanbul (1964)
- Eğil Dağlar
- Tarih Musahabeleri
- Siyasi Hikayeler
- Siyasi ve Edebi Portreler
- Çocukluğum, Gençliğim, Siyasi ve Edebi Hatıralarım
- Mektuplar-Makaleler
- Bitmemiş Şiirler
- Pek Sevgili Beybabacığım Yahya Kemal’den Babasına Kartpostallar, YKY, İstanbul, 1998.
- ‘Gemi Elli Yıldır Sessiz: Özel Mektupları ve Yazışmalarıyla Ölümünün 50. Yılında Yahya Kemal
- “Eren Köyünde Bahar (Şiir)
Kentler ve Gölgeler: Üsküp ve Yahya Kemal

Batı ve Doğu’nun Kavram Envanterleri
Mavi renkli kaynaklara tıklandığında metinlere gidilmektedir.
Batı dillerindeki kavram ve kelimelerin %60’ı Latince kökenli olup, Roma İmparatorluğu ve ardından gelen Hristiyanlaşma süreçlerinde sözkonusu diller Latince alfabe ve kelimelerinin şemsiyesi altına girmişlerdir.
Benzer bir süreç, 700’lü yıllarla birlikte yaşanılan İslamlaşma ile birlikte bizim tarihimizde de yaşanmış, Arap alfabesi ve Kurani kavramlar zihnimizin altyapısını oluşturmuştur.
İlk sözlüğümüz olan Divanı Lügat it Türk, Arap alfabesi ile yazılmıştır.
Osmanlı İmparatorluğu 5.2 milyon km yüzölçümü ile Roma İmparatorluğu (5 milyon km2) ndan daha geniş bir alanda hüküm süren 3. Roma’dır aslında. Bu geniş coğrafyadaki kültür ve medeniyetlerin kelime ve kavramları dilimize kazandırılmış, içselleştirilmiş ve son derece zengin bir dil ortaya çıkarılmıştır.
İslamlaşma ve ardından gelen İmparatorluklar (Selçuklu, Altın Orda, Babür, Osmanlı) Avrupa içlerinden (Macaristan) Asya’da Hindistan’ın güneyine, Türkistan’ın Turfan’ına, İdil boylarında Kazan’a, Afrika’nın ortalarına kadar olan alanlar, kavram haritalarımızı ve zihinsel altyapımızı da şekillendirmiştir.
Latince etkisi altındaki Batı dillerinde bir kültürel arınma yaşanmamışken, İslam Medeniyet dairesindeki dilimiz bir soykırıma tabi tutulmuş, medeniyetimiz suçlu ilan edilerek, alfabemiz değiştirilmiş, Kurani kavramlarımız yok edilmek suretiyle zihinlerimiz şizofrenleştirilmiştir.
Aşağıda sunulan kaynaklarda Batı ve Doğu’nun kendi kavramlarının izlerinin sürülebileceği temel metinler yer almaktadır.
Maksadımız, Zengin Medeniyetimizin 2300 yılda oluşturduğu kavramları tabiri caiz ise mahzun yalnızlıklarından kurtarmak ve kendi değerlerimize, düşünüş biçimlerimize yine kendi kavramlarımız ile dönüş sağlamaktır.
Batı dediğimiz yapı pagan-hristiyan bir hegemonidir, yerel ve yerli coğrafyasının kavramları evrensellik iddiasında bulunamaz ve Doğu Avrupa’nın, Büyük Asya’nın, Hint Alt Kıtasının, Kuzey Afrika’nın geniş topraklarında hükümranlık sağlamış Medeniyetimiz; kavram haritasını süratle yerlileştirme ve güncelleştirme konusunu aksiyonlaştırmalıdır.
Hiçbir gerekçe ile medeniyetimizin birikimi silinip atılamaz.
Geride kalmamızın gerekçesi olarak gösterilen İslamiyet, Avrupa’daki teknik gelişmelerin temelinde yer almaktadır. Bu konuda mütefekkir Faruk Sezgin’in kitapları en temel bir referanstır.
Mühendislik hesapları ile bir Medeniyet ve Kavramları silinemez.
Sosyal Mühendislikler toplumun en fazla bir yüzyılını yok edebilir; o da onarılacaktır elbet.
Kavram Envanterinden maksadımız bu konuda yapılacak çalışmalara kaynak olacak bir rehberi hizmete sunmaktır.
BATI
- BATI’YA YÖN VEREN METİNLER 1
- BATI’YA YÖN VEREN METİNLER 2
- BATI’YA YÖN VEREN METİNLER 3
- BATI’YA YÖN VEREN METİNLER 4
- GNOSTİK AKIL 1,
- GNOSTİK AKIL 2
- Eski Yunan-Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi 3 Peter Levi İletişim Yayıncılık
- Ortaçağ Avrupası-Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi 6 Donald Matthew İletişim Yayıncılık
- Roma Dünyası-Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi 5 Tim Cornell İletişim Yayıncılık
DOĞU
ESKİ MISIR
- Eski Mısır-Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi 2 John Baines, Jaromir Malek İletişim Yayıncılık
ANTİK ANADOLU
- Eski Anadolu ve Trakya Oğuz Tekin, Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi İletişim Yayıncılık Ciltli
- Eski Anadolu ve Trakya Veli Sevin, Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi İletişim Yayıncılık
İSLAMİYET
- Tefekkür Medeniyeti: Kendini Tanı – Kavramlar ve Kaynaklar
- BİZE YÖN VEREN METİNLER 1
- BİZE YÖN VEREN METİNLER 2
- Bilgeler Zirvesi Sunum ve Tebliğleri
- Türk Dünyası
- Tefekkür Medeniyeti 11: Sıfır kavramı ve HAREZMİ
- Tefekkür Medeniyeti 12 : Kavramlar ve Kaynaklar İSLAMİ KAVRAMLARA İLİŞKİN BAZI KAYNAKLAR
- Tefekkür Medeniyeti: Kur’an’ı Anlamada Odak Kavramlar
- İslam Dünyası Kolektif Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi 1 İletişim Yayıncılık
- Kutadgubilig Türkcenin Felsefe-Bilim Sözlüğü
İSLAMİYET, İRAN
YAHUDİLİK
- Yahudi Dünyası-Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi 4 Nicholas de Lange İletişim Yayıncılık
MEZOPOTAMYA VE ESKİ YAKINDOĞU
- Mezopotamya ve Eski Yakındoğu – Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi 9 Michael Roaf İletişim Yayıncılık
ÇİN
Know How China: China’s Cultural Code Words
- Basic Concepts of Chinese Civilisation
- Chinese Proverbs
- Chinese Philosophy and Water
- Uzak Komşular: Türkler ve Çinliler
- Tefekkür Medeniyeti: Sinoloji A-Z; İlber Ortaylı
- Çin Simgeleri Sözlüğü/Çin Hayatı ve Düşüncesinde Gizli Simgeler, Wolfram Eberhard KABALCI YAYINLARI , 2007 iSTANBUL
- NTC’s Dictionary of China’s Cultural Code Words; Boya Lafayette De Mente, NTC 1995, The Complete Guide to Key Words That Express How the Chinese Think, Communicate and Behave
- ÇİN/Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi (7.cilt) Yazarı: CAROLINE BLUNDEM/MARK ELVIN Çeviren: SELÇUK ESENBEL-LEVENT KÖKER İletişim Yayıncılık
RUSYA
- Tefekkür Medeniyeti: Rusya’nın Kavramları
- Tefekkür Medeniyeti: Rusya
- Rusya ve Sovyetler Birliği Tarihi-Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi 8
Nikolay Dejevskiy,Metin Çulhaoğlu,Robin Milner-Gulland, İletişim Yayıncılık
HİNDİSTAN
- Hindoloji, İlber Ortaylı
- Hint Dünyası – Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi 10 Gordon Johnson İletişim Yayıncılık
By Bilge Tonyukuk Enstitüsü zaman: Şubat 26, 2016
İlk Şarkiyatçılarımız ve Garbiyatçılarımız
ilk şarkiyatçılar: 780-1105
- harezmi 780-850
- biruni 973-1048
- mahmut kaşgari 1008-1105
ilk garbiyatçılar: 852- 1271
- maturidi 852-944
- yesevi 1093-1166
- demir baba 1100’ler
- sarı saltuk -1298
- hacı baktaşı veli 1209-1271
ŞARKİYATÇILARIMIZ
İlk şarkiyatçılarımız, Hint Matematiği hakkında kitap (Kitab al-Muhtasar fil Hisab el-Hind) yazan Harezmi ve Hindistan hakkında kitap (Kitâb’üt-Tahkîk Mâ li’l-Hind) yazan Biruni ile, Araplara Türk dilini tanıtmak üzere, sözlüğümüzü Arap alfabesi ile yazan Mahmut Kaşgari‘dir.
Batı’nın Hindistan’dan haberi olmadığı tarihlerde 800’lü 900’lü yıllarda, Türkler, Harezmi ve Biruni ile Hindoloji‘yi başlattılar.
Osmanlı döneminde ise Katip Çelebi ile Evliya Çelebi hem şarkiyatçı hem de garbiyatçı konumlarındadırlar.
Evliya Çelebi, İmparatorluğun Avrupa topraklarını Seyahatnamesinde edebi bir dille anlatmıştır.
Cumhuriyet döneminde ise özellikle DTCF’nin kuruluşu ile birlikte, dışımızda, Şark’ta ve Garp’te yeralan ülkeler hakkında kitaplar (Çin Tarihi, Hindistan Tarihi, Rusya Tarihi ) yayınlanmıştır.
Atatürk bu konuda dinamik-atlımcı bir yaklaşım göstererek, Alman Üniversitelerinden ünlü Hindolog ( Walter Ruben) ve Sinolog’ları (Wolfarm Eberhard) ülkemize kazandırmıştır.
Mütefekkirler
- Harezmi (Hindistan)
- Biruni (Hindistan)
- Kaşgari, Mahmut
- Evliya Çelebi
- Katip Çelebi
- Halide Edip Adıvar (Hindistan)
- Cemil Meriç (Hindistan)
- Şevket Süreyya Aydemir (Rusya)
- Alev Alatlı (Rusya)
- Selçuk Esenbel (Japonya, Çin)
- Bozkurt Güvenç (Çin)
Ülkeler/Bölgeler
ASYA
- Güney Kore: Erol Göka
- Hindistan: Harezmi, Biruni, Halide Edip Adıvar, Yusuf Hikmet Bayur, Cemil Meriç
- Japonya: Bozkurt Güvenç, Selçuk Esenbel, Asyada Beş Türk
- Rusya: Şevket Süreyya Aydemir, Alev Alatlı, Akdes Nimet Kurat
- Çin Halk Cumhuriyeti: Wolfarm Eberhard, Prof. Dr. Bahaeddin Ögel, Prof. Dr. Muhaddere Nabi Özerdim, Prof. Dr. Pulat Otkan, Prof. Dr. Gülçin Çandarlıoğlu, Prof. Dr. Ayşe Onat, Prof. Dr.Özkan İzgi, Prof. Dr. Bülent Okay, Selçuk Esenbel
- İran: İlber Ortaylı, Yaşar Kalafat
AFRİKA: Türkkaya Ataöv, Ahmet Kavas
3H:
- Hıtay (Çin)
- Horasan (İran)
- Hindistan
GARBİYATÇILARIMIZ
- Atilla (D. 406 Pannony – Ö. 453)
- Ahmet Yesevi (D. 1093 Horasan – Ö. 1166)
- Demir Baba (D. Deliorman 1100’ler)
- Hacı Bektaşi Veli (D. 1209 Nişabur Ö – 1271)
- Sarı Saltuk (D. Anadolu Ö. 1298)
- I. Murad (D. 1326 Bursa – Ö. 1389)
- Fatih Sultan Mehmet (D. 1432 Edirne – Ö. 1481)
- Gül Baba (D. Amasya – Ö. 1541)
- Evliya Çelebi
- Katip Çelebi
- Halil Halid Bey (D. 1869 – Ö. 1931)
- Namık Kemal (D. 1840 Süleymanpaşa – Ö. 1888)
- Ahmet Rüstem Bey (D. 1862 Ö. 1935)
- M. Akif Ersoy (D. 1873 İstanbul – Ö. 1936)
- Sultan Galiyev (D. 1882 Elimbetova – Ö. 1940)
- Peyami Safa (D. 1899 İstanbul Ö. 1961)
- Cevat Rıfat Atilhan (D. 1892 İstanbul – Ö. 1967)
- Prof. Dr. Sabri Ülgener (D. 1911 İstanbul-Ö. 1983)
- Aydın Sayılı (D. 1913 İstanbul Ö. 1993)
- Osman Turan (D. 1914 Trabzon – Ö. 1978)
- Cemil Meriç (D. 1916 Reyhanlı – Ö. 1987)
- Ahmet Kabaklı (D. 1924, Harput – Ö. 2001)
- Ömer Lütfi Mete (D. 1950 Rize – Ö. 2009)
- Durmuş Hocaoğlu (D. 1948 Bayburt – Ö. 2010)
- Aytunç Altındal (D. 1945 İstanbul – Ö. 2013)
Ülkeler/Bölgeler
Balkanlar:
- Genel: Şule Kut, Mustafa İsen, Mehmet Zeki İbrahimgil, Yıldırım Ağanoğlu, Metin Edirneli, Mehmet Hacısalihoğlu, Muammer Ketencoğlu, Can Karpat, Lütfü Karakaş, Mirzet Mujezinovic, Ender Bilar
- Bulgaristan: Türker Acaroğlu, Ömer E. Lütem, Nahit Doğu
- Kosova: Esin Muzbeg
- Makedonya: Fikret Adanır
- Romanya: Hamdullah Suphi Tanrıöver, Dimitri Kantemir
- Yunanistan: Herkül Millas, Fuat Aksu, Elçin Macar, Stefanos Yerasimos, İonna Kuçuradi, Yorgo Kırbaki, Ariana Ferentinou, Stelyo Berberakis
Avrupa
- Vatikan: Aytunç Altındal
- İtalya: Şerafettin Turan
By Bilge Tonyukuk Enstitüsü zaman: Şubat 29, 2016
Şarkiyat ve Garbiyat Kütüphanesi: Sinoloji, Hindoloji, İranoloji, Rusya, Rumeli
ŞARKİYAT
SİNOLOJİ KÜTÜPHANESİ
- Tweetlerim: ÇİN
- Fotoğraflar ve Haritalarla Çin ve Coğrafyaları
- Büyük Asya İpek Yolu ile Entegrasyon Projeleri
- Yeni Akdeniz Haritası
- Türk İşadamları Ağı
- Türkiye, Asya-Pasifik ve Çin
- Türkiye ve Çin: Karşılaştırmalı Analiz
- Asya Pasifik Bülten Önerisi
- “AKDENİZ’DEN PASİFİK’E”: TÜRKİYE’NİN ÇİN İLE TİCARETİ VE BÖLGELER ARASI İŞBİRLİĞİ ÖNERİSİ
- TÜRK İşadamları Ağı
- Çin Kaynaklarına Göre TÜRKLER
- Çin Hükmettiğinde Dünyayı Neler Bekliyor?
- Büyük Asya’nın, Eski Dünyanın Kadim Güçlerinin Etkileşimi: Çin, Hindistan ve Türkistan
- Batı ve Doğu’nun Kavram Envanterleri
- Tefekkür Medeniyeti: Sinoloji A-Z; İlber Ortaylı
- Fransız Çin Enstitüsü, Hong Kong
- Tefekkür Medeniyeti: Gündemdeki ÇİN
- Tefekkür Medeniyeti: Sorularla Çin’de TÜRKLER
- Tefekkür Medeniyetimiz – 6 : Diller
- Türk Düşünce Tarihi -5: Tefekkür Medeniyetimizin Devletleri, Coğrafyaları ve Mütefekkirleri
- Çin ile İslam arasında Türkler
- Basic Concepts of Chinese Civilisation
- SORULARLA ÇİN’DE TÜRKLER
- UZAK KOMŞULAR: TÜRKLER VE ÇİNLİLER
- Büyük Çin (Greater China) Pazarı
- CULTURAL EXCHANGES BETWEEN TURKS AND CHINESE
- İhracatta Çin (Kanton) Modeli
- Tavuk Ayağı, Zeytinyağı ve Çin pazarı
- Karidesler ve Köpek Balıkları: Çin ve İnovatif Pazarlar
- İhracatımız Çin Seddi’ni Aşarken : Çin ve İnovatif Pazarlar
- Neden Yeganeyiz?: Batı, Türkiye ve Çin
- Çin Felsefesi ve Su (2)
- Çin Felsefesi ve Su
- 1935 YILINDAN İTİBAREN TÜRKİYE’DE YAPILAN ÇİN ARAŞTIRMALARINA GENEL BİR BAKIŞ Eyüp SARITAŞ
- Sempozyum http://www.dilbilimi.net/2012_cin_turk_kultur_iliskileri_sempozyum_programi.pdf
- http://www.kitapyurdu.com/yazar/gurhan-kirilen/171697.html
- http://yunus.hacettepe.edu.tr/~izgi/
- Eyüp Sarıtaş http://edebiyat.istanbul.edu.tr/cindili/?p=6307
HİNDOLOJİ KÜTÜPHANESİ
- Turkey India and New World Order
- Türkiye ve Hindistan İşbirliği
- Hindistan Eyaletler Haritası
- Hindistan Atıfları Bekir Hazar
- Hindistan Kütüphanesi
- Doğu Kaynakları: Sinolog ve Hindologlarımız
- Hindistan Seyahatnamesi..
- ASAM ve HİNDİSTAN
- Hindistan Tamil Nadu Seyahati, 12-21 Ocak 2017
- Hint Mutfağı
- Kurucu Düşünürlerimiz 9: Biruni
- Cemil Meriç: Rumi bir Hindolog-Türk Düşünce Dünyasının Doğu’ya Açılımı
- Growing India in Figures
- Hint Dünyası’nın (Hindoloji) Temel Kavramları
- Hindistan Seyahati, Tamil Nadu ve Mumbai.. 3-14 Mart 2016
- İlk Şarkiyatçılarımız ve Garbiyatçılarımız
- Tefekkür Medeniyeti: Hindoloji A-Z; İlber Ortaylı
- Batı ve Doğu’nun Kavram Envanterleri
- Büyük Asya’nın, Eski Dünyanın Kadim Güçlerinin Etkileşimi: Çin, Hindistan ve Türkistan
- Hindistan’da Türk Varlığı
- İhracatta İnovasyon Yazıları: Hindistan Pazarı – Dünyanın En Hızlı Büyüyen Ülkesi
- Tefekkür Medeniyeti 11: Sıfır kavramı ve HAREZMİ
- En güzel halıları hangi milletler üretiyor ?
İRANOLOJİ KÜTÜPHANESİ
RUSYA KÜTÜPHANESİ
GARBİYAT
RUMELİ
- İlk Şarkiyatçılarımız ve Garbiyatçılarımız
- Dillenelim: Arapça, Farsça, Latince
- Balkanlar ve Orta/Doğu Avrupa’daki Osmanlı Tarihçileri
- Tefekkür Medeniyeti: Doğu Avrupa..Doğu Akdeniz..Doğu Asya: Bölgesel Liderler
- Tefekkür Medeniyeti: Balkanlar Araştırmacısı Ahmet Aydınlı’yı kaybettik. Allah Rahmet Eylesin..
- Batı ve Doğu’nun Kavram Envanterleri
- Konvansiyonlar: Rum ve Rumeli
- Neden Yeganeyiz?: Batı, Türkiye ve Çin
- BALKANPAZAR is an initiative to create regional dynamism
By Bilge Tonyukuk Enstitüsü zaman: Mart 19, 2016
Tefekkür Medeniyeti: Sistematik İnceleme Literatürümüz ne zaman başlamıştır?
Din-Edebiyat dışı incelemeci mütefekkirler (Osmanlıların sonuna kadar), 721 yılı doğumlu Cabir Bin Hayyan (Kimya) ile başlıyor. Tefekkürümüz, BİLİM ve bilhassa Matematikçiler ile başlıyor.
MATEMATİKÇİLER (780-1274)
- MUSA EL HAREZMİ,
- İbn Türk el-Ceylî,
- Meruzî,
- Ebu’l-Mahmud el-Hocendî,
- Ebü’l-Vefa el Buzcanî,
- EL BİRUNİ,
- ÖMER HAYYAM,
- NASRUDDİN ET TUSİ
ile başlıyor. 500 yıllık döneme MATEMATİKÇİLER damgalarını vuruyor.
MUTASAVVIFLAR ise 1000-1100’lere damgalarını vuruyor.
- Harekani,
- Demir Baba,
- Yesevi,
- NECMEDDİN KÜBRA
- ŞAHABETTİN SÜHREVERDİ
- AHİ EVRAN
Matematik ile başlayan tefekkürümüz Mutasavvıflar ile daha da gelişiyor.
İNCELEMECİ/MONOGRAF 50 MÜTEFEKKİR
- ABDULKADİR EL MERAGİ
- ADNAN ADIVAR
- ALİ KUŞÇU
- Bahaüddin Amilî
- CABİR BİN HAYYAN
- Ebu’l-Mahmud el-Hocendî
- Ebü’l-Vefa elBuzcanî
- EL BİRUNİ
- EL CEZERİ
- EVLİYA ÇELEBİ
- Fahreddin er-Râzî
- FETHULIAH eş-ŞİRVANI
- GELENBEVİ İSMAİL EFENDİ
- HEZARFEN AHMET ÇELEBİ
- Hezarfen Hüseyin Efendi
- HİLMİ ZİYA ÜLKEN
- HOCA İSHAK EFENDİ
- HOCA TAHSİN EFENDİ
- HULUSİ BEHÇET
- İbn Türk el-Ceylî
- İBNİ SİNA
- İBRAHİM MÜTEFERRİKA
- KADIZADE RUMİ
- Kara Davut
- KATİP ÇELEBİ
- KÖPRÜLÜZADE FUAT
- Matrakçı Nasuh
- MAZHAR OSMAN USMAN
- Meruzî
- MİMAR EKREM HAKKI AYVERDİ
- MİMAR SİNAN
- Mirim Çelebi
- MUSA EL HAREZMİ
- MÜTERCİM ASIM
- NAİMA
- NASRUDDİN ET TUSİ
- ÖMER HAYYAM
- Ömer Lütfü Barkan
- PİRİ REİS
- Riyaziyeci Mehmet Nadir Bey
- Sabuncuoğlu Şerefeddin
- SALİH ZEKİ
- SELİM SABİT EFENDİ
- Süleyman Sadeddin Efendi
- ŞEMSETTİN SAMİ
- ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR
- TAKİYÜDDİN
- TAŞKÖPRÜLÜZADE AHMET
- ULUĞ BEY
- ZİYA GÖKALP
Medeni/Bedevi toplum yapılarını inceleyen İbni Haldun’dan (1332-1406), 359 yıl önce doğan Biruni (973-1048) Hindi toplumları 80 bölüm halinde incelemişti.
Biruni’nin Hindistan ile ilgili kitabı, Hind’e ilk seyahatinden (1017) ancak 1000 yıl sonra (2015) Türkçe’de yayınlandı.
MÜTEFEKKİR, BÖLGE, YILLAR, ŞEHİR, ÜLKE
BİLİM 700
- CABİR BİN HAYYAN horasan 721-815 tus, iran kimya
- MUSA EL HAREZMİ maveraünnehir 780-850 hive, özbekistan matematik, astronomi
- İbn Türk el-Ceylî maveraünnehir ………..-847 ceyl matematik
- Meruzî horasan ………-869 merv, türkmenistan matematik
BİLİM 900
- Ebu’l-Mahmud el-Hocendî maveraünnehir ………-1000 hocend (khujand) tajikistan matematik
- Ebü’l-Vefa el Buzcanî horasan 940 – 998 buzhgan, iran matematik, astronomi
- EL BİRUNİ maveraünnehir 973-1048 kas, Harezm, İran Gökbilim, matematik, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih
- İBNİ SİNA maveraünnehir 980-1037 buhara, özbekistan Tıp adamı, fizikçi, yazar, filozof ve bilim insanı.
- ÖMER HAYYAM horasan 1048-1131 nişabur, iran felsefe, matematik, astronomi
TASAVVUF 1100
- EL CEZERİ mezopotamya 1136-1206 cizre, türkiye sibernetik
- Fahreddin er-Râzî iran 1149-1210 rey, iran din bilgini, fizikçi ve düşünür
- HORASAN ERENLERİ VE TASAVVUF 1200
- NASRUDDİN ET TUSİ horasan 1201-1274 tus, iran felsefe, matematik
TASAVVUF VE BİLİM 1300
- ABDULKADİR EL MERAGİ iran 1360-1435 Azerbaycan, iran müzik bilgini
- KADIZADE RUMİ anadolu 1364-1436 bursa astronom ve matematikçi
- Sabuncuoğlu Şerefeddin anadolu 1385-1468 amasya Türk hekim ve cerrah.
- ULUĞ BEY maveraünnehir 1394-1449 sultaniye, iran astronomi
TÜRKİSTAN’DAN KOPUŞ 1400
- ALİ KUŞÇU maveraünnehir 1403-1474 semerkand, özbekistan astronomi
- FETHULIAH eş-ŞİRVANI azerbaycan 1417-1486 şemahi, azerbaycan matematik, astronomi, coğrafya
- Mirim Çelebi 1450-1525 matematikçi, gökbilimci
- PİRİ REİS rumeli 1465-1553 gelibolu haritacılık
- Matrakçı Nasuh rumeli 1480-1564 saraybosna minyatürcü, hattat, tarihçi, matematikçi ve matrakçı.
- MİMAR SİNAN anadolu 1489-1588 kayseri mimarlık
- TAŞKÖPRÜLÜZADE AHMET anadolu 1494-1561 bursa İlk bilim tarihçisi, ilk ansiklopedi yazarı
- Kara Davut anadolu ……- 1541 izmit bilim insanı
DURAĞANLIK…SESSİZLİK 1500
- TAKİYÜDDİN suriye 1521-1585 şam, suriye hezârfen. Astronomi, Gök bilimci, mühendis ve matematikçidir.
- Bahaüddin Amilî lübnan 1547-1621 baalbek, lübnan müderris, mutasavvıf, mimar, matematikçi, şair ve astronom
- NAİMA mezopotamya 1655-1716 halep, suriye tarih yazarı
DORUKLARDAKİ DONUKLUK VE ÇELEBİLER ÇAĞI 1600
- Hezarfen Hüseyin Efendi rumeli -1692 istanköy havacılık
- HEZARFEN AHMET ÇELEBİ rumeli 1609-1640 istanbul bilgin
- KATİP ÇELEBİ rumeli 1609-1657 istanbul bibliyografya
- EVLİYA ÇELEBİ rumeli 1611-1682 istanbul seyahatname
- İBRAHİM MÜTEFERRİKA rumeli 1674-1745 macaristan, kolojvar matbaacı
BİLİME DOĞRU.. 1700 MUTASAVVIF, MATEMATİKÇİ, MÜHENDİS, MÜTEFEKKİR
- Süleyman Sadeddin Efendi 1719-1788 bilgin
- GELENBEVİ İSMAİL EFENDİ anadolu 1730-1790 manisa matematikçi
- MÜTERCİM ASIM anadolu 1755-1820 gaziantep (aslen semerkantlı) Bilim adamı, şair, divan katibi, mütercim, tarihçi, iktisatçı, yazar
- HOCA İSHAK EFENDİ rumeli 1774-1834 epir, yunanistan matematik, mühendis
ÇÖKÜŞE DERMAN OLAMAYAN TEFEKKÜR 1800 RUMELİ ÇAĞI
- HOCA TAHSİN EFENDİ rumeli 1811-1881 yanya bilgin ve düşünür
- SELİM SABİT EFENDİ rumeli 1829-1910 kırklareli, vize Eğitim bilimci
- ŞEMSETTİN SAMİ rumeli 1850-1904 fraşer, yanya, yunanistan sözlükçü, yazar, ansiklopedist
- Riyaziyeci Mehmet Nadir Bey yunanistan 1856-1927 sakız adası yunanistan matematikçi eğitimci çevirmen
- SALİH ZEKİ rumeli 1864-1921 inebolu, kastamonu matematik
- ZİYA GÖKALP mezopotamya 1876-1924 diyarbakır sosyoloji
- ADNAN ADIVAR rumeli 1882-1955 gelibolu siyasetçi, yazar, tarihçi, akademisyen ve hekim. Cumhuriyet tarihinin ilk bilim tarihçisi
- MAZHAR OSMAN USMAN rumeli 1884-1951 dedeağaç, sofulu, batı trakya, yunanistan psikoloji
- HULUSİ BEHÇET rumeli 1889-1948 istanbul dermatoloji uzmanı ve bilim insanı.
- KÖPRÜLÜZADE FUAT rumeli 1890-1966 istanbul tarih yazarı
- ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR rumeli 1897-1976 edirne yazar, düşün insanı, iktisatçı, tarihçi.
- MİMAR EKREM HAKKI AYVERDİ rumeli 1899-1984 istanbul mimarlık
SON OSMANLILAR 1900
- HİLMİ ZİYA ÜLKEN rumeli 1901-1974 istanbul düşünür
- Ömer Lütfü Barkan rumeli 1902-1979 edirne iktisat tarihi
İ N C E L E M E E S E R L E R İ
Yazmalar Kurumu’nun yayınladığı “İnceleme” olarak nitelenen 26 kitap: http://yazmalar.yek.gov.tr/portal/products/search?key=&fkey=1&key_type=yayin_turu
1800’e kadar eski kültürde kitap yazan insanlarımızın eserlerinin dağılımına baktığımızda;
- ne kadarı felsefi eserler,
- ne kadarı bilim eserleri,
- ne kadarı dini eserler,
- ne kadarı inceleme.
———————————,
https://tr.wikipedia.org/wiki/Monografi
MONOGRAFİ
- (Fr. monographie < Yun.)
1. İlim, sanat vb. alanlarda tek bir konu üzerinde derinlemesine yapılan inceleme.
2. edeb. Bir kimse üzerinde yapılan inceleme, bir kimsenin hayâtı ve şahsiyetini konu alan inceleme eseri.
—————————-
monografi
isim Fransızca monographie
isim Bilimsel alanlarda özel bir konu veya sorun üzerine yazılan inceleme. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.56fa5d24065499.93851023
——————–
etüt -dü
isim Fransızca étude
- isim Herhangi bir konuda yapılan inceleme, araştırma
- Ön çalışma
- Belli bir konuyu inceleyen, araştıran eser veya yazı
- Öğrencilerin, bir belletmenin gözetimi, denetimi altında ders çalışmaları, mütalaa, müzakere
“Dersleri yarım kulak dinliyor, etütlerde uzun uzun mektuplar yazıyordu.” – Ç. Altan. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.56fa5d2d6a2536.14969698
——————————
ETÜT
- (Fr. étude < Lat.)
1. Bir konu üzerinde yapılan inceleme, araştırma, tetkik: Planlarıma, etütlerime içim sızlar gibi oldu (Safiye Erol). Yezîdîler’e dâir etüt yapıyormuş (Refik H. Karay).
2. Belli bir konuyu inceleyen eser: Şikago üniversitesinde araştırma yapmış ve ilmî etütler sunmuştur (Ergun Göze).
3. Yatılı okullarda öğrencilerin, başlarında bulunan bir öğretmen veya yöneticinin kontrolü altında kendi kendilerine ders çalışmaları işi, mütâlaa: “Etüt saati.” “Etüt odası.” “Etüt zili.” “Etüt hocası.” Girilmesi yasak olan müdürün bahçesinde etütten kaçarak koşmaca oynamak mektep nizâmına uygun bir hareket miydi? (Sâmiha Ayverdi).
4. Deneme, geliştirme ve öğretme amacıyle bestelenen ve estetik bir değer taşıyan müzik parçası.
ѻEtüt etmek: İncelemek, araştırmak, tetkik etmek.
http://www.kubbealtilugati.com/sonuclar.aspx?km=ET%C3%9CT&mi=0
——————————————,
ilk incelemecimiz katip çelebi mi?
ne kadar incelemecimiz vardı?
“İlk incelemecimiz kimdi?” konulu bir yayın var mı?
Bunlar kimlerdi?
Hangi incelemeleri yazmışlardı.
Bu eserlerin faydaları neler olmuştur?
yazılı eser bırakan eski kültür değerlerimize işlevsel olarak da yaklaşmayı, onları günümüze taşırken, günümüzde insanlara tanıtırken işlevsel bakış açısını da dikkate almalıyız. hamasi bakış açısıyla geniş kitlelerin bu değerleri içselleştirmelerini sağlamak mümkün müdür?
bilim çalışmaları deney ve gözleme dayalı oluyor.
felsefe, ve edebiyat çalışmaları da düşünceye dayalı olarak yapılıyor esasen. (edebiyatta eski kültürde incelemeler de olabilir, bakmak gerekir)
anlatmak istediğim “inceleme” sosyal konulara ilişkin olanlardır, yazılı kaynaklara dayalı olarak yapılan çalışmalardır.
—————-
By Bilge Tonyukuk Enstitüsü zaman: Nisan 03, 2016




























